Przyroda w gminie Irządze

Obszary szczególnie atrakcyjne turystycznie :

1. Rów Białki Zdowskiej - wędrówki piesze, wycieczki rowerowe, turystyka konna, narciarstwo biegowe, wędkarstwo.

2. Stawy Wygiełzowskie - wędrówki piesze, wycieczki rowerowe, turystyka konna, narciarstwo biegowe, wędkarstwo, obserwacje przyrodnicze.

3. Okolice Bodziejowic – wzgórza rozcięte głębokimi lessowymi wąwozami doskonale do obserwacji przyrodniczych, trudniejszych wycieczek rowerowych, narciarstwa biegowego.

4. Rzeka Krztynia – wędkarstwo, obserwacje przyrodnicze, spływy kajakowe (na terenie gminy tylko dla doświadczonych kajakarzy w jednoosobowych górskich/”zwałkowych” kajakach).

5. Potok Rajecznica – obserwacje przyrodnicze.

Obszar Natura 2000:

Źródła Rajecznicy (PLH240033)

Obszar obejmuje dolinę potoku Rajecznica z krasowymi wywierzyskami w obrębie większego kompleksu leśnego o nazwie "Lasy Pradelskie". Rzeka płynie wśród siedlisk niżowego lasu łęgowego, olsu porzeczkowego i ziołorośli. Występuje tu m.in. endemiczny gatunek rośliny - warzucha polska i inne, objęte ochroną prawną - rośliny obszarów podmokłych np. zachylnik błotny, borówka bagienna, siedmiopalecznik błotny, a także inne - rzadkie gatunki leśne, jak wawrzynek wilczełyko, kukułka fuscha, ciemięrzyca zielona, widłak goździsty, kosaciec syberyjski Iris sibirica.
Przy granicy obszaru z terenami zabagnionymi wykształciły się płaty boru wilgotnego, a na niewielkiej powierzchni także boru bagiennego (około 1 ha). Drzewostany w łęgu olszowo-jesionowym buduje przede wszystkim olsza czarna, z niewielką domieszką brzozy omszonej i jesionu wyniosłego. W większości osiągnęły one III-V klasę wieku i tylko w niewielkich fragmentach występują drzewostany młodsze niż 40 lat. Dodatkowo, źródliskowy obszar Rajecznicy zasiedla trwała populacja bobrów, których żeremia w istotny sposób kształtują warunki siedliskowe lasu.

Rezerwaty przyrody:

Rezerwat Kępina

Rezerwat utworzony w 2005 roku, obejmuje zwarty kompleks leśny o powierzchni około 90 ha, głównie obszar źródliskowy i koryto potoku Rajecznica. Chronione są tam zbiorowiska roślinne niżowego lasu łęgowego, olsu porzeczkowego, ziołorośli z całym bogactwem gatunkowym oraz na piaszczystych wzniesieniach zbiorowiska suboceanicznego boru wilgotnego i płaty suboceanicznego boru świeżego. Zlokalizowane są tu stanowiska chronionych gatunków roślin terenów podmokłych, m.in. introdukowanej warzuchy polskiej,  zachylnika błotnego, borówki bagiennej, siedmiopalecznika błotnego.

Wody powierzchniowe :

Głównymi rzekami przepływającymi przez teren Gminy, w całości należący do dorzecza Wisły są:

1. Krztynia

Niesamowicie malowniczy, krótki 25,5km lewy dopływ Pilicy, źródła w okolicach Siamoszyc (gmina Kroczyce) w centrum Jury Północnej, poprzecznie przecina Próg Lelowski. Na terenie Gminy przepływa równolegle do drogi nr 78 od stawów hodowlanych „Pstrąg” do zabudowań Grabca.

2. Żebrówka

Prawobrzeżny dopływ Krztyni, odwadnia Próg Lelowski płynąc na znacznym odcinku równolegle do górnego biegu Pilicy. Źródła w Siadczy (gmina Pilica), długość około 28km (wg najnowszych pomiarów IMGW).

Przez obszar gminy przepływa na bardzo niewielkim odcinku w jej południowo wschodnim skrawku.

3. Białka Lelowska

Niewielki 24km lewobrzeżny dopływ Pilicy, początek bierze wśród niewielkich lessowych wzgórz Progu Lelowskiego na północny zachód od Irządz. W okolicach wsi Wygiełzów tworzy kompleks Stawów Wygiełzowskich i obszary podmokłe, przyczyniające się do znacznego wzrostu bioróżnorodności przyrodniczej.

4. Białka (Białka Zdowska)

Lewobrzeżny 16,8km dopływ Krztyni, swój początek bierze w zespole typowych wywierzysk krasowych odwadniających centralą część Wyżyny Częstochowskiej. Na terenie gminy płynie płaskodenną doliną utworzoną w tektonicznym Rowie Białki Zdowskiej. W Zawadzie Pileckiej wpada do Krztyni.

5. Rajecznica

Lewobrzeżny dopływ Żebrówki, powstaje z połączenia kilku strumieni odwadniających wschodnią cześć Lasów Pradelskich.

W jednym ze źródeł znajduje się stanowisko warzuchy polskiej.

Na terenie Gminy Irządze zlokalizowane są 2 zespoły stawów hodowlanych o łącznej powierzchni około 60ha.