Stado ogierów w Bogusławicach

Państwowe Stado Ogierów w Bogusławicach zostało założone w 1921 r., w starym majątku biskupów kujawskich, który powstał z nadań królewskich w 1215 r.

Historia stada sięga roku 1915, kiedy to władze austriackie zgrupowały w piotrkowskich koszarach około 170 ogierów pochodzących ze zlikwidowanych stad w Kołomyi i Olchowicach. Komendantem został major Albin Kajetanowicz. Z dniem 1 listopada 1918 r. Stado zostało podporządkowane Polskiemu Zarządowi Wojskowemu, który z kolei 30 maja 1919 r. przekazał je pod Zarząd Stadnin Państwowych w Ministerstwie Rolnictwa i Dóbr Państwowych. Po szybkiej adaptacji obory i cielętnika na stajnie w majątku Bogusławice w 1921 r. wprowadzono schodzące z punktów kopulacyjnych ogiery. W 1926 r. stado zostało poświęcone "ku chwale hodowli i armii Rzeczypospolitej" - napis na tablicy pamiątkowej w stajni Nr I. Po śmierci majora Albina Kajetanowicza w 1923 r. kierownictwo Stada przejął Tadeusz Nosarzewski i pełnił tę funkcję do 1939 r. Przez 16 lat swojej pracy dyrektor Nasarzewski doprowadził Bogusławice do rozkwitu. Utworzono stadninę koni. Rozwijał się również sport konny.

Po wybuchu II Wojny Światowej stado, 120 ogierów i kilkanaście sztuk klaczy ze źrebiętami, ewakuowano na wschód. Masztalerze z końmi i zapasami dotarli jednak tylko do Wisły, w okolicach Maciejowic konwój został ostrzelany i zbombardowany przez wojska radzieckie. Od odłamka zginął dyrektor Nosarzewski. Padło też wiele ogierów. Rozbite Stado zebrało się w pobliskiej Stadninie w Kozienicach, skąd po kilkudniowym pobycie Stado powróciło do Bogusławic. Dowództwo nad Stadem objęły władze okupacyjne. Na sezon kopulacyjny w 1940 r. wychodzi 145 ogierów. W tym samym roku władze niemieckie powiększają stan do 181 szt., by w 1944 r. osiągnąć stan 200 ogierów, co jest liczbą bardzo dużą biorąc pod uwagę fakt, że w tym czasie rejon obsługiwany przez Stado był o połowę mniejszy niż obecnie. Czasy okupacji to zarząd oficerów niemieckich, przez pewien czas zastępcą komendanta był Józef Sołtysiński. Do pracy w charakterze masztalerzy zgłosiło się wówczas wielu oficerów i podoficerów - wśród nich późniejszy dyrektor Andrzej Osadziński. 17 stycznia 1945 r. Niemcy zarządzili ewakuację Stada na zachód. Stado w liczbie 200 ogierów wyruszyło pieszo w daleką wędrówkę. Na miejsce postoju w Grabau dotarło 20 kwietnia 1945 r. jedynie 18 ogierów. Stado praktycznie przestało istnieć. Jego tworzenie trzeba było zaczynać od nowa.

Pierwszym po wojnie dyrektorem został Kajetan Kajetanowicz. Jeszcze w tym samym roku funkcję tę przejął Tadeusz Marchowiecki, w 1949 r. - Kazimierz Stawiński, a od 1 lutego 1951 r. Andrzej Osadziński. Na pierwszy sezon, po zakończeniu wojny, na punkty kopulacyjne wyszły tylko 43 ogiery. Poważnym zastrzykiem w podniesieniu ilościowym i jakościowym stanu ogierów była stawka koni rewindykowanych z Niemiec w 1946 r. Stan stada wzrósł do 90 szt. Dalsze zwiększenie stanu ogierów zaczyna się od 1950 r., kiedy to zaczęły wychodzić ze stadnin pierwsze roczniki młodych ogierów. Sam obiekt - Bogusławice - był w tym czasie odbudowywany i rozbudowywany. Obiekt zelektryfikowano, rozprowadzono sieć wodociągową, wybudowano mieszkania dla pracowników. Wszystkie zniszczone budynki zostały całkowicie wyremontowane. Obok ciasnych stajen Nr I i Nr II wybudowano dwie nowe stajnie Nr III i Nr IV - na 96 stanowisk. Stajnię Nr II przebudowano na boksową. Założono wychowalnię ogierków dla 35 - 50 szt. Od 1955 r. istniał także Zakład Treningowy (konie pochodziły z ówczesnych województw: kieleckiego, krakowskiego i lubelskiego oraz częściowo z zakupu od prywatnych hodowców. 1957 r. to ogromne zapotrzebowanie na ogiery na punktach kopulacyjnych. Stan ogierów sięga 211 szt.

Rejon hodowlany dzielił się na:
rejon konia zimnokrwistego
rejon konia szlachetnego
rejon konia mieszanego

i obejmował dawne województwa łódzkie i kieleckie. Lata sześćdziesiąte są okresem stopniowego rozwoju Stada. Poza podstawową działalnością przy stadzie rozwijał się sport jeździecki (ujeżdżenie, skoki przez przeszkody, wszechstronny konkurs konia wierzchowego). W 1969 r. oficjalnie powstał Bogusławicki Klub Jeździecki, który działa do dziś. Trwała systematyczna praca hodowlana. Stan ogierów w 1970 r. wynosił 191 ogierów, ale 5 lat później - 176 szt.

W latach siedemdziesiątych Bogusławice zasłynęły z powodu widowiska pt. "Wesele krakowskie", które zorganizował dyrektor Andrzej Osadziński. Było to widowisko trwające około 45 minut. Łączyło ze sobą występy zespołu pieśni i tańca "Krakowiacy" z pokazami jazdy konnej, powożenia zaprzęgami, poczty węgierskiej. Widowisko to, wystawiane w wielu krajach, było znakomitą reklamą polskiej hodowli, jazdy i tradycji. Lata siedemdziesiąte i osiemdziesiąte to także udział koni, powozów i sań z obsługą masztalerzy w wielu produkcjach filmowych. "Popioły", "Pan Wołodyjowski", "Potop", "Hrabina Cosel", "Jeszcze słychać śpiew i rżenie koni", "Ferdydurke", "Kronika wypadków miłosnych", "Szwadron" - to tylko niektóre z nich.

Po reformie administracyjnej Stado obsługiwało następujące województwa: łódzkie, piotrkowskie, radomskie, sieradzkie i częstochowskie. Województwo częstochowskie było silnym ośrodkiem konia rasy śląskiej. W Bogusłaiwcach zwiększono ilość ogierów śląskich, które wprowadzono na teren województw kieleckiego i piotrkowskiego. W 1989 r. zmarł dyrektor Andrzej Osadziński - człowiek oddany Bogusławicom bez reszty, będący jednocześnie wice prezesem Polskiego Związku Jeździeckiego i sędzią międzynarodowym w skokach przez przeszkody i WKKW, działał czynnie przez długie lata w polskiej hodowli koni. Dla uczczenia pamięci dyrektora Andrzeja Osadzińskiego przed budynkiem dyrekcji ustawiono kamień z tablicą pamiątkową, a corocznie w maju organizowane są Ogólnopolskie Zawody w Skokach przez Przeszkody o Memoriał Barbary i Andrzeja Osadzińskich.

Rok 1990 przyniósł wzrost ilości ogierów w stadzie do 174 szt. Dyrektorem został Ryszard Orczykowski. Od stycznia 1991 r. stanowisko dyrektora objął Ryszard Bartmański, który zarządzał do 1993 r. W tym czasie założono stadninę koni małopolskich. W związku z tym zmodernizowano dawną chlewnię na stajnię dla 32 klaczy, ogrodzono pastwiska. Początkowo w stadninie znajdowały się 24 klacze śląskie służące do pobierania surowicy i 11 klaczy elitarnych do założenia hodowli. Docelowo w stadninie miało być 30 matek. Zmodernizowano następny budynek, adaptując go na biegalnię dla źrebiąt. Odnowiono i przygotowano pałac, organizując w nim pokoje gościnne dla chętnych do nauki jazdy konnej czy też powożenia.

Od 5 października 1992 r. Stado podlega Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa. W 1993 r. dyrektorem Stada został Józef Urbański. 1 marca 1994 r. utworzono spółkę, której Prezesem Zarządu został Tadeusz Głoskowski . Od kwietnia 2011 roku właścicielem stada jest Przedsiębiorstwo Jasta sp. z o.o. Od 1998 r. istnieje Zakład Treningowy dla koni rasy małopolskiej. W związku z restrukturyzacją w lutym 2000 r. sprywatyzowano gospodarstwo rolne należące do Bogusławic oraz stadninę koni. W 2000 roku etat ogierów został zmniejszony do 90 szt., zgodnie z programem hodowlanym opracowanym przez Ministerstwo Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej, a Stado obsługuje teren województw łódzkiego i świętokrzyskiego. W roku 2002 rozpoczął działalność 100-dniowy Zakład Treningowy dla ogierów ras szlachetnych i hodowli zagranicznej. W 2007 roku uruchomiono Zakład Treningowy dla klaczy, który trwa 60 dni.